تهران یکی از معدود پایتخت ها و شهرهای بزرگ جهان است که از نظر داشتن آثار و بناهای تاریخی بسیار فقیر می باشد ، و در مورد آثار اندک موجود هم نه تنها حفظ و نگهداری به عمل نمی آید ، بلکه آثار بجا مانده را هم تخریب و تبدیل به پاساژ و خانه و آپارتمان می کنند .
( برای مثال باید گفت که کاخ مرمر در چهارراه کاخ - خیابان سپه یکی از فاخر ترین آثار معماری ایران و مجموعه ای از هنرهای سنگ کاری ، کاشیکاری ، گچ بری ، نقاشی ، آئینه کاری و . . . می باشد که توسط هنرمندان نامی اوایل پادشاهی رضاشاه کبیر ، بنیانگذار ایران نوین ، ساخته شده و بویژه گنبد کاشیکاری آن از نفایس معماری ایران است . همچنین بر روی دیوار های کاخ مرمر نقاشی های منحصر بفردی از مرحوم کمال الملک وجود دارد .
این کاخ مدتی دفتر کار رضاشاه کبیر بوده است و در دوران پهلوی دوم ، محمد رضاشاه آن را به شهرداری تهران واگذار کرد تا با اشیاء و مبلمان نفیس آن که کلا عتیقه و ساخته شده توسط هنرمندان صنایع دستی کشور نظیر اساتید منبت کاری و میناکاری بود تبدیل به موزه شده و درهای آن برای بازدید عموم و جهانگردان خارجی باز شود .
اما پس از تغییر سلطنت در ایران ( 22 بهمن 1357 ) این کاخ تبدیل به دفتر کار حجت الاسلام رفسنجانی شده است !
نداند بجز ذات پروردگار / که فردا چه بازی کند روزگار ! )
یکی از سایت های تاریخی باقیمانده در تهران باغ ملی یا میدان مشق است .
میدان مشق مربوط به دوره قاجار است و در تهران، محدوده بین خیابان امام خمینی و سی تیر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این میدان مدت کوتاهی نیز در دوره رضاشاه به نام باغ ملی خوانده می‌شد و بعد از آن ساختمان‌های دولتی در آن ساخته شد.
ميدان مشق در آغاز منطقه‌ای نظامی بوده که برای کاربرد تمرین رزمی قشون در زمان فتحعلی شاه ساخته شده بود.
در سفرنامه جکسون این میدان چهارگوش با درازا و پهنای نزدیک به ۴٠٠ ﻣﺘﺮ یکی از بزرگترین میدان‌های نظامی تهران معرفی شده است.
بعد از آنکه طرح برپایی نخستين باغ همگانی (پارک) شهر تهران در زمین‌های درون میدان مشق برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی شد و از همین رو نام "ميدان مشق" به "باغ ملی" دگرگون شد. با این حال باغ ملی چند سال بيشتر دوام نیاورد و در محوطه آن، ساختمان‌هایی از جمله ساختمان وزارت امور خارجه، كتابخانه ملی و موزه ايران باستان ساخته شد. گرچه نام اين باغ هنوز بر سر دروازه میدان مشق پا برجا مانده است.
این میدان که سربازخانه مركزی در میانه آن جای گرفته بود، از شمال به خیابان سوم اسفند (سرهنگ سخایی کنونی)، از شرق به خیابان علاءالدوله (فردوسی کنونی)، و از غرب به خیابان قوام‌السلطنه (سی تیر کنونی) و از جنوب به خیابان باغشاه یا سپه محدود می‌شود.
ساختمان‌های كنونی اداره پست (دربردارنده موزه وزارت پست و تلگراف و تلفن)، شهربانی كل كشور (نیروی انتظامی کنونی)، وزارت امور خارجه، موزه ملی ایران (موزه ایران باستان)، موزه و كتاب خانه ملی ملك، اداره كل ثبت اسناد و املاك كشور، و بنای نخستین شركت ملی نفت - شرکت نفت ایران و انگلیس (ساختمان کنونی شماره ۳ وزارت امور خارجه) در این میدان جای داشتند و سردر باغ ملی میان ساختمان پستخانه (در جایگاه کنونی موزه وزارت ارتباطات) و ساختمان پیشین شركت ملی نفت (ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه) جای داشت و راه ورودی به خیابان ملل متحد از خیابان سپه (خیابان امام خمینی) بود.
عکاس‌خانه خوش‌آوازه و پرونق آنتوان سوریوگین در خیابان علأالدوله، در جنب شرقی میدان مشق قرار داشت.
پس از نوسازی میدان در زمان ناصرالدین‌شاه، دروازه‌ای برای میدان ساخته شد که گاه شاه از بالای آن تمرین نظامیان را نظاره می‌کرد. در زمان وزیر جنگی رضاخان، آن سردر را خراب کردند و در شرق آن سردر دیگری شبیه به آن ساختند که امروز پابرجاست.
ساختمان‌ها و بناهای این میدان به مانند بیشتر ساختمان‌های هم‌دوره خود از سبک ویژه‌ای پیروی می‌کردند. این سبك در معماری ایران كه آمیزه‌ای از معماری دوران‌های گوناگون تاریخی ایران و سبک‌های اروپایی است، در هر بنایی به شیوه‌ای بکار گرفته شده است.
قدیمی‌ترین ساختمان اين مجموعه عمارت قزاقخانه است که در سال ۱۲۸۰ هجری قمری و در زمان ناصرالدین شاه پی ریزی شده و جدیدترین آن كتابخانه و موزه ملی ملک است كه بنای آن برگرفته از معماری سنتی ایران است وپس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۵ خورشیدی در بخشی از باغ وزارت امورخارجه و با بی سلیقگی کامل ساخته شده است و تناسبی با بناهای قدیمی این محوطه ندارد !
بنای سردر باغ ملی، آمیزه‌ای از سبک‌های ایرانی و اروپایی است که به ویژه در كاشی‌كاری و كلاه‌فرنگی اعمال شده و بر پایه معماری روز خود الگوبرداری شده است. این بنا دارای دو نمای مختلف بیرونی و درونی است. نمای بیرونی از هشت ستون آجری به صورت جفت تشكیل شده است. پهنای دروازه باغ ملی از شرق به غرب كم‌تر از ۲۷ متر است. این پهنا در گذشته به خاطر وجود دو اتاق بازرسی یا نگهبانی واقع در سمت شرق و قسمت غربی بنا، بیشتر هم بوده است که بعدها اتاق غربی بخشی از بنای شركت نفت ایران و انگلیس و اتاق شرقی به بنای اداره پست تهران واگذار شد و پس از چندی هم تخریب شد. ستون‌های نمای درونی متفاوت از نمای بیرونی است. از طرح‌های نمای درونی می‌توان صحنه تسخیر تهران در كودتای ۱۲۹۹ و دروازه و برج و باروهای تهران (احتمالاً دروازه قزوین) را نام برد. سردر باغ ملی گذشته از نقاره‌زنی، دیده‌بانی و دروازه تردد نظامی، در واقع در جایگاه یادبود فتح تهران در كودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ خ. توسط رضاخان سردار سپه بود كه در كاشی‌كاری بدنه سردر آشکارا دیده می‌شود.
در هر ساختمان این میدان شیوه‌ای ویژه اجرا شده است. در ساختمان موزه ایران باستان (۱۳۱۶-۱۳۱۲ خورشیدی) با الگو از طاق کسری و ایوان مداین از سبک معماری ساسانی بهره گرفته شده، در بنای کاخ شهربانی ۱۳۱۴-۱۳۱۱ خ.، به سبك معماری هخامنشی، بنای كاخ وزارت امور خارجه (۱۳۱۶-۱۳۱۲)، به سبك هخامنشی و به تقلید از کعبه زرتشت در نقش رستم و ساختمان ثبت اسناد و املاک (۱۳۱۴-۱۳۱۳)، با آمیزه‌ای از سبك معماری هخامنشی، ساسانی، اسلامی و اروپایی انجام شده كه به روشنی قابل تشخیص است. بهره‌گیری از سبک‌های معماری ایران باستان با سازه و کارکرد امروزی از ویژگی‌های آشکار آن دوره به شمار می‌رود.
خیابان و پیاده‌راه میانی این میدان با نام خیابان ملل متحد، از پهناورترین پیاده‌راه‌های ایران است.
در درون این میدان ساختمان‌ها، بناها و کاخ‌های گوناگونی جای گرفته است که از میان آنها می‌توان موارد زیر را برشمرد:
سردر باغ ملی
موزه پست و تلگراف (اداره پست)
موزه ملی ایران
موزه ایران باستان
کاخ شهربانی (ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه)
موزه عبرت (بازداشتگاه کمیته‌ی مشترک ضد خرابکاری ساواک شهربانی یا بازداشتگاه توحید)
موزه سکه بانک سپه
مجموعه قزاقخانه (دانشگاه هنر)
وزارت امور خارجه
ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه (ساختمان شرکت نفت ایران و انگلیس پیشین)
باشگاه افسران (ساختمان شماره ۷ وزارت امور خارجه)
کتابخانه و موزه ملی ملک
موزه علم و فناوری
ساختمان شماره دو سازمان ثبت اسناد و املاک ایران
بوستان معلم
ساختمان‌های تاریخی دیگری نیز همچون موزه جواهرات ملی ایران، کاخ دادگستری تهران و ساختمان هنرستان دختران (مدرسه کودکان بی‌سرپرست) در نزدیکی این میدان جای دارند. همچنین این میدان نزدیک به مجموعه ساختمان‌های بانک ملی ایران در خیابان فردوسی و میدان توپخانه و ساختمان‌های تاریخی پیرامون آن می باشد .
رضاشاه پهلوی که بسیار به تاریخ و تمدن پرشکوه باستانی ایران علاقمند بود در احداث بناهای مهم در تهران و شهرهای بزرگ نظارت عالیه داشت و دستور داده بود معماری باشکوه گذشته ایران در بنای ساختمان های جدید احیا گردد .
نمایش‌های دوچرخه‌سواری و موتورسواری برای نخستین بار در این مکان برگزار شد. همچنین نخستین بار ﺑﺮای نمایش ﭘﺮواز بالن و نیز فرود نخستین هواپیما در دوران جنگ جهانی اول در این میدان انجام شد.
میدان مشق هم چنین جایگاه به دار آویختن میرزا رضا عقدایی، معروف به میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه در سال ۱۳۱۴ ه.ق. است. این مراسم اعدام در برابر ۵۰۰۰ نفر از مردم انجام شد و گفته می‌شود جسد وی دو روز بر دار ماند. شیخ فضل‌الله نوری نیز در همین میدان به دار آویخته شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر